Uit Schooldirect – nieuwsbrief voor directeurs
UPDATE CORONA
Preteaching in leerplichtonderwijs na paasvakantie
Tot nader order gelden de federale coronamaatregelen tot en met 19 april. Of en hoelang ze eventueel verlengd worden, is een beslissing van de Nationale Veiligheidsraad uitgebreid met de ministers-presidenten op basis van volksgezondheidsadvies van experten.
Op dit moment is dan ook niet zeker of de lessen op school na de paasvakantie nog een poos opgeschort blijven en of afstandsonderwijs dan nog aan de orde is. Daar hopen alle onderwijsbetrokkenen zo snel mogelijk uitsluitsel over te krijgen. Verschillende scenario’s worden hoe dan ook voorbereid.
Zo is al duidelijk welke richting het afstandsonderwijs in het lager en secundair onderwijs* na de paasvakantie uit moet gaan, gesteld dat de lessen opgeschort blijven: nieuwe leerstof wordt dan aangeboden via een vorm van ‘preteaching’. Dat moet gebeuren op een manier die voor iedereen (leraren, directies, leerlingen en ouders) doenbaar en haalbaar is. Leraren komen later in de klas ook op die leerstof terug.
Cruciaal is dat er alles wordt aan gedaan om iedereen aan boord te krijgen van bij de start én dat de rol van ouders zich beperkt tot het creëren van een goede leercontext voor hun kind. Zij vervangen de leraar niet.
Het beleidsdomein Onderwijs & Vorming, de onderwijsverstrekkers en de pedagogische begeleidingsdiensten ondersteunen je bij de uitwerking van preteaching in jouw school. Je krijgt daarom enkele handvatten mee. Zo kan jij je voorbereiden en de vertaalslag maken op maat van jouw leerlingen en ouders.
In deze update lees je:
- Welke nieuwe leerstof je op afstand aanbiedt
- Waarop je focust bij preteaching
- Welke rol de ouders spelen bij preteaching
We wensen jou en je team, ondanks de moeilijke omstandigheden, een deugddoende paasvakantie. Het zal er geen zijn zoals anders en er is uitdagend pionierswerk aan de winkel, maar samen komen we er. Wees daarbij mild voor jezelf, je team, je leerlingen en hun ouders. Dank je wel voor het volgehouden en ambitieuze engagement!
Ook tijdens de paasvakantie overleggen de onderwijsminister, onderwijsverstrekkers, CLB-centrumnetten en vakbonden verder. Zodra er meer nieuws is, krijg je een update via Schooldirect.
*Deze update spitst zich toe op het leerplichtonderwijs. Het volwassenenonderwijs en het deeltijds kunstonderwijs krijgen een vertaling van deze richtlijnen specifiek op hun onderwijsniveau gericht.
Welke nieuwe leerstof bied je op afstand aan?
- Als school kies je weloverwogen en in overleg met je team welke nieuwe leerstof je nog aanbiedt. Jij bent immers het best geplaatst om je leerlingen en ouders in te schatten. De leerplandoelen vormen de basis bij het kiezen. Je pedagogische begeleidingsdienst helpt je de richting te bepalen bij je keuzes.
- Denk in dit keuzeproces vooral na over welke leerstof leerlingen nu écht nog nodig hebben om naar een volgend leerjaar over te gaan, vooral op scharniermomenten (bv. van lager naar secundair). Durf daarbij prioriteiten te stellen: wat is essentieel en wat kan wegvallen?
- Ook in het kleuteronderwijs en het buitengewoon onderwijs kan je, samen met je pedagogische begeleidingsdienst, nagaan welke ontwikkelingsdoelen nog niet werden aangeboden en essentieel zijn.
Wat houdt preteaching na de paasvakantie in?
Wat wordt hier bedoeld met preteaching?
- Preteaching is een term die we kennen uit het remediërend leren en die dient om bepaalde leerlingen die achterop dreigen te raken preventief bij te spijkeren. In deze specifieke corona-context richt preteaching zich echter op de hele klasgroep en dient het om essentiële leerstof bij te brengen vanop afstand, rekening houdend met de individuele leernoden.
- Uiteraard gaat het hier zowel om de leerlingen thuis als kinderen uit een van deze drie groepen die in de schoolopvang verblijven. Het is niet de bedoeling dat deze kinderen hun schoolwerk ’s avonds thuis moeten maken.
- Leerlingen zullen na de paasvakantie de essentiële leerstof in eerste instantie op afstand verwerven. Daarna komt de leraar erop terug in de klas, met als doel dan sneller tot de kern te komen én te differentiëren.
- Hou rekening met het onderscheid tussen:
- Algemene basisvaardigheden, kennis en attitudes die ook in ‘normale tijden’ ondersteunend zijn om te volgen en in te haken op nieuwe leerstof. Dat kan niet in één preteaching-beurt en moet geregeld aan bod komen.
- Specifieke kennis en vaardigheden die je nodig hebt om de nieuwe leerstof in kwestie te verwerven. Hier is formatief toetsen relevant, zodat je de beginsituatie kan inschatten (zie verder).
- Voor praktijkvakken in bso/tso en kunstvakken in kso is preteaching niet eenvoudig realiseerbaar. Spoor je leraren aan daar creatief in te zijn, want veel leerlingen halen net veel motivatie uit deze vakken. Hoe dan ook zal voor die vakken, zodra de scholen weer open gaan, een inhaalbeweging moeten worden gemaakt.
Hoe vul je de tijd die naar preteaching gaat in?
- De leertijd van leerlingen mag maximaal de helft bedragen van de werkelijke leertijd in de klas. Want online zelfstandig leren is een pak intensiever dan les krijgen in de klas. D.w.z. dat leerlingen drie tot maximaal vier per dag aan het werk zijn voor school. Hou daarbij rekening met de leeftijd en mogelijkheden van je leerlingen. Om dat te bewaken, is onderling overleg met alle collega’s essentieel.
- Werk eerst samen een coherente lespraktijk uit. Je kan daarvoor hulp krijgen van je pedagogische begeleidingsdienst. Het bestaande lesrooster kan voor leerlingen (secundair) een houvast zijn.
- Focus met je schoolteam op beknopte (voor)instructie over nieuwe leerstof met uitgewerkte voorbeelden van oefeningen.
- Zorg ervoor dat leerlingen de instructie op verschillende momenten kunnen bekijken, want tegelijkertijd online zijn is niet altijd mogelijk.
- Plan livesessies ruim vooraf in. Communiceer er duidelijk over naar leerlingen en ouders. Per ‘normaal’ lesuur duurt zo’n sessie beter niet langer dan 15 minuten.
- Voorinstructie kan ook bestaan uit het lezen van een tekst of het bekijken van een filmpje.
Welke leermiddelen en ondersteuning zet je in?
- Blijf de leermiddelen die je al gebruikte inbedden in je didactiek bv. handboek, werkboek (voor zover leerlingen die nu thuis bij zich hebben), e-platform, online aanbod van de uitgeverijen …
- De richtlijn om zo veel mogelijk thuis te blijven en leerstof maximaal digitaal aan te bieden, blijft gelden. Materiaal door de leraar aan huis laten brengen, kan – na lokaal overleg over wie dat doet – per uitzondering wel voor leerlingen die geen of beperkte toegang hebben tot je digitale materiaal. Dat moet bovendien gebeuren met de nodige afstand en hygiëne. Lesmateriaal opsturen met de post is uiteraard ook een optie.
- Het is goed om, net zoals je in de klas doet, met een meersporenbeleid te werken om te differentiëren: verdieping/uitbreiding voor de sterke leerlingen en remediëring voor de zwakkere. Leerlingen bij wie basisconcepten ontbreken, kan je bv. bijspijkeren via extra instructie.
- Zorg dat de leraren voor je leerlingen bereikbaar zijn als ze vragen hebben. Bij oudere leerlingen kan je bv. tijd inbouwen voor een online vragenuurtje met de klasgroep op een vast tijdstip. Dat helpt ook om het sociale contact in de klasgroep te onderhouden.
- Leren is nu belangrijker dan evalueren. In deze fase is het dan ook zaak de onderwijstijd te maximaliseren. Als je evalueert, doe dat dan alleen formatief, met als doel het individuele leertraject van leerlingen op te volgen en hun daarover feedback te geven.
Meer weten over preteaching in coronatijden? Check het aanbod van de onderwijsverstrekkers en je pedagogische begeleidingsdienst. Klasse sprak er ook over met pedagoog Bert Smits. Lesmateriaal vinden en delen je leraren op KlasCement.
Welke rol spelen de ouders bij preteaching?
Hoeveel bedraagt de tijdsbesteding van ouders?
- Beperk de actieve betrokkenheid van ouders bij de opdrachten van hun kind tot maximaal 2 uur per week en hou ook daarbij rekening met de mogelijkheden van jouw ouders. Voorbeelden van opdrachten die kinderen samen met ouders kunnen doen, zijn:
- samen bewegen met jonge kinderen;
- samen een opdracht nakijken met een verbetersleutel;
- samen nakijken of een bepaald stappenplan gevolgd werd.
- Beperk ook de tijd die ouders moeten stoppen in effectieve instructie of begeleiding. Voor hun kind is het voldoende en meestal zelfs beter dat ze gewoon in de buurt zijn en opvolgen of het zelfstandig aan de slag kan. Inhoudelijke hulp maakt een kind vaak meer afhankelijk en kan voor bepaalde vakken zelfs een negatief effect hebben.
- Net zoals de voorbije weken is het ook in de fase van preteaching niet de bedoeling dat de ouders de rol van de leraar overnemen. Hun taak bestaat erin om thuis een goede leercontext te bieden, aangepast aan de noden van hun kind. Hou ook altijd rekening met de mogelijkheden van jouw ouders. Het moet doenbaar en haalbaar blijven voor iedereen.
Wat en hoe communiceer je naar ouders?
- Het is cruciaal dat je van in het begin iedereen meeneemt in het preteaching-verhaal om de kloof achteraf niet te vergroten. Ga dus na welke leerlingen en ouders je de voorbije weken niet of moeilijk kon bereiken. Werk strategieën uit om zo snel mogelijk met hen in contact te komen. Lukt dat niet, schakel dan bv. andere ouders, vertrouwenspersonen, brugfiguren, CLB … in om contact op te nemen.
- Stel ouders gerust. Druk hen op het hart dat hun rol bestaat uit de juiste context creëren om hun kind te laten leren en dat ze dus geen ‘vervang-leraren’ zijn. Benadruk dat je als school in hen nu meer dan ooit een partner ziet en waardeer hen daarvoor. Ze moeten deze dagen immers veel ballen tegelijk in de lucht houden. Ga voluit voor dialoog en ondersteuning als ouders met vragen zitten of problemen ondervinden.
- Kies, zodra de preteaching effectief van start gaat, voor één communicatiemoment met de ouders per week (bv. maandagochtend) via een kanaal dat voor iedereen toegankelijk is (e-platform, telefonisch, via sms, op papier …). Dan weten ouders wanneer ze waar moeten checken wat hun kind te doen heeft.
- Verduidelijk op een laagdrempelige manier de verwachtingen bij dat weekschema: hoeveel tijd kost elke taak, waar staat de instructie, wat wordt minimaal verwacht en wat zijn extraatjes, waar vindt hun kind hulpbronnen …
- Raad ouders een gestructureerde dagindeling met vaste leermomenten aan. Help ze ook om de tijd die naar schoolwerk gaat zo effectief mogelijk te besteden.
- Organiseer als schoolteam eventueel een live online infoavond voor ouders om ze te informeren. Voorzie verschillende tijdslots zodat alle ouders dat kunnen inplannen, maar hou dat ook voor je leraren haalbaar.
Deze modelbrief kan je gebruiken om die boodschap nu al naar ouders te brengen. Hij zal ook zo snel mogelijk in andere talen beschikbaar zijn. Hou dus zeker de website in de gaten.
Hoe volg je op of preteaching thuis goed verloopt?
- Peil wekelijks naar het verloop van het afstandsleren bij hun kind: hoe voelt het zich, wat loopt goed/moeilijk … Doe dat via een beknopte, laagdrempelige bevraging. Voorzie de mogelijkheid tot een telefonisch of online oudercontact als dat nodig is.
- Vermoed of voel je dat in bepaalde gezinnen extra ondersteuning op afstand nodig is, mobiliseer dan het netwerk van je school: schakel andere ouders in, de ouderraad, brugfiguren, vertrouwenspersonen, intermediairs, CLB … De mogelijkheid om bv. lerarenopleidingen, gepensioneerde leraren … daarvoor in te schakelen, wordt momenteel nog uitgewerkt.