Lerarentekort? ACOD denkt enkele zetten vooruit.

Onze scholen kreunen niet alleen onder corona, ook het lerarentekort maakt het ons iedere dag moeilijker.

Het tienpuntenplan dat minister Weyts gelanceerd heeft, zal geen soelaas brengen. Het focust niet op de echte problemen en heeft weinig te bieden voor wie nu al voor de klas staat.

Om het lerarentekort op te lossen, moet je ook zorgen dat de mensen het onderwijs niet verlaten langs de achterdeur.

We kennen de echte pijnpunten, want wij hebben naar de werkvloer geluisterd! Daarom hebben we een beredeneerd plan opgesteld. Wij gokken niet, wij denken een paar zetten vooruit. Het volstaat niet om enkel nieuwe mensen aan te trekken. Je moet de leerkrachten die er al zijn, behouden. En diegenen die vertrokken zijn, moet je terugwinnen.

Hieronder vind je de negen punten van ons plan.

Planlast

• Het eindeloos administratief produceren van ‘bewijsmateriaal’ – vaak zonder meerwaarde – moet stoppen.
  Denk maar aan:
  • het systematisch moeten koppelen van alle lesdoelen aan leerplandoelen en eindtermen;
  • het gedetailleerd uitschrijven van differentiatie en remediëring in allerlei volgsystemen en handelingsplannen;
  • de eeuwige stroom van opstellen, klasseren en selectief versturen van verslagen van zowat alles.

  Het dagelijks werk van de leerlingen voorziet ons voldoende van feedback en evaluatie van leerlingen en bevat aldus voldoende informatie.

• Eindtermen, ontwikkelingsdoelen, competenties en leerplannen moeten helder, sober en begrijpelijk omschreven worden. Nieuwe eindtermen kunnen pas ingaan nadat leraren aangepast cursusmateriaal hebben voorzien. Hiervoor moet men minimum 1 jaar voorzien.
• De persoonlijke administratie van de leerkracht is niet onderhevig aan regelgeving. Toch worden er allerlei regels en criteria opgelegd om controle te kunnen uitoefenen. Dit moet stoppen. De leraar moet eigenaar zijn van zijn persoonlijke administratie. Deze moet herleid worden tot het strikt noodzakelijke.

Werkbare klasgrootte

• Kleine klasgroepen moeten ook in de praktijk de norm worden. De werkelijke klasgroottes verschillen doorgaans aanzienlijk van de theoretisch lage normen (die gelden in financierings-mechanismen).
  Zo krijgen leerkrachten tijd en ruimte om alle leerlingen de aandacht te geven die ze verdienen. Dit heeft onmiddellijk een positieve impact op de werkdruk, planlast en onderwijskwaliteit.
• Je kan als leraar niet eindeloos differentiëren. De grenzen van de differentiatie moeten duidelijk aangegeven worden om groepsleren mogelijk te houden.

Hoger loon

• Verhoog het loon van élke leraar. Het loon moet het belang en de waardering voor het beroep weerspiegelen.
  En dat maatschappelijk belang is er! Kwalitatief onderwijs is één van de pijlers waarop de huidige maatschappij rust. Daarom moet je het beroep van leraar opwaarderen. Als er iets is wat deze pandemie ons geleerd heeft is dat wanneer het onderwijs niet meer draait, ook de economie niet meer draait. Dat moeten we terugzien in het loon.
• Voor het woon-werkverkeer moet de derdebetalersregeling overal gelden, zodat geen personeelslid zelf nog centen moet voorschieten om op het werk te geraken.
• Aankoop van materialen of diensten in functie van de opdracht moeten rechtstreeks en tijdig door de werkgever worden betaald. Personeelsleden zijn geen kredietverstrekkers en moeten gespaard blijven van de planlast achteraf om hun eigen geld terugbetaald te krijgen.

Deconnecteren is een recht

• Het verplicht gebruik van digitale communicatie moet beperkt worden tot de weekdagen en dit bijv. tussen 8u30 en 16u30. Een mail moet pas gelezen zijn ten vroegste 2 werkdagen na het versturen ervan. Weekends en vakanties tellen m.a.w. niet mee! Wantoestanden, waarbij je op zondagavond instructies per mail krijgt en waarbij men verwacht dat je ze toepast vanaf maandagochtend, moeten tot het verleden behoren.
• Alle koffie- en middagpauzes vrijmaken en vrijhouden is noodzakelijk, zodat leerkrachten even kunnen uitblazen om er nadien weer in te vliegen. Leerkrachten mogen deze momenten volledig zelf invullen zoals ze willen. Andere taken op school, zoals toezicht houden, worden opgenomen door het hulp- of opvoedend personeel dat zo eveneens een aanzet ziet tot de herwaardering van het ambt.

Kerntaak

• De taken die tot de kerntaak van een leraar behoren moeten helder en duidelijk afgebakend worden in een takenlijst. Alle andere taken op school zijn bijgevolg bestemd voor anderen.
  Deze lijst geeft duidelijkheid en houvast aan leerkrachten, directies, ouders, externen van allerlei aard, administratief personeel en de overheid. Er moet een duidelijke taakverdeling komen waarin duidelijk staat wie de overige taken zal opnemen. Dit vereist voldoende ondersteunend en hulp-opvoedend personeel.
• Functioneel schoolnetwerk
  In de dichte omgeving van de school moeten onmiddellijk beschikbaar zijn: CLB-medewerker, verpleegster, arts, logopedist, kinesist, tolken, maatschappelijk werker, buurtwerker, jeugdzorg, therapeuten, drugspreventiedienst, opvoedingsconsulenten,…
  Telefoonlijsten moeten overal uithangen en scholen moeten voorrang krijgen wanneer ze een dringende nood hebben.

Bijscholing bottom-up

• Vraaggestuurde bijscholing is hoogdringend en noodzakelijk. Dit moet bovenaan de agenda geplaatst. Het vertrekpunt is steeds hetzelfde: waarmee kampen leerkrachten en het team en waarmee willen ze geholpen worden. Het selecteren van bijscholingen moet bottom-up gebeuren. Je vertrekt van de vraag voordat je het aanbod gaat bekijken.
• Er moet binnen de opdracht tijd en ruimte voorzien worden voor professionalisering. Ook hiervoor moeten de middelen drastisch opgetrokken worden. Elke verandering in onderwijs moet vooraf gegaan worden door bijscholing die toegankelijk en haalbaar is voor iedereen en dit ruimschoots op tijd.

Veilig schoolklimaat

• Creëer de voorwaarden voor een schoolsfeer waarin je als leraar de kans krijgt om in open dialoog te gaan, constructieve feedback krijgt en tijd en ondersteuning krijgt om te groeien.

Waarderende loopbaan

• De praktijkschok is te groot. Laat de opleiding meer aansluiten bij de realiteit.
• Jonge leerkrachten verdienen jobzekerheid, een aantrekkelijk loon en een haalbare opdracht. Wij denken dat dit daartoe kan bijdragen:
  • Initiatieven zoals lerarenplatforms of minipools die (startende) leerkrachten garantie geven op een fulltime opdracht (lesgeven/pedagogische bijstand in de klas) dienen maximaal uitgerold te worden op elk niveau. Deze werkzekerheid biedt hen tijd om te groeien én geeft financiële houvast.
  • Haalbare opdracht: men moet de mogelijkheid voorzien om het eerste jaar een verminderde lesopdracht (bv 80% van voltijdse opdracht) op te nemen (maar 100% betaald), om meer ruimte te hebben voor lesvoorbereidingen, aanvangsbegeleiding en navorming.
• Leraren moeten tijdig aan zelfzorg kunnen doen. Ze moeten hiervoor de mogelijkheid krijgen op een financieel haalbare wijze. Zorgen voor jezelf en op tijd een rustpauze kunnen inlassen zijn cruciale acties ter preventie van burn-out en ziekte. Taakvermindering met financiële compensatie moet mogelijk zijn. Verlofstelsels moeten een recht zijn, geen gunst.
• Bied meer eindeloopbaanperspectieven die kunnen inspelen op verschillende noden en de opgebouwde expertise waarderen, zoals:
  • vanaf 50 jaar ‘rimpeldagen’ invoeren (vermindering opdracht aan zelfde loon);
  • vanaf 55 jaar in een stelsel kunnen stappen waarbij je x-uren van je opdracht invult met aanvangsbegeleiding/klasondersteuning/enz.;
  • vanaf 55 jaar de mogelijkheid om maar 50% meer te moeten werken met 50% verloning en bijkomend een compensatie die deze optie financieel haalbaar maakt;
  • mogelijkheid voor iedereen om op pensioen te gaan vanaf 60 jaar met pensioenuitkering.

Werk-privé: evenwichtig en gezond kunnen werken

• Verlofstelsels verbeteren, vereenvoudigen en versoepelen. Het nemen van een verlofstelsel mag geen repercussie hebben op het pensioenbedrag.
• Forse investeringen in schoolgebouwen en het onderhoud ervan: ruimte, veiligheid, hygiëne, luchtkwaliteit, akoestiek, moderne lokalen en materialen. De overheid dient zelf te investeren en zich niet afhankelijk te stellen van publiek-private samenwerkingen. (PPS).

Nancy Libert algemeen secretaris Wil je de auteur contacteren? Stuur haar dan een e-mail.